RHODODENDRON - RÓŻANECZNIK

RODZINA: ERICACEAE - WRZOSOWATE Krzewy o liściach zawsze zielonych, gęsto ugałęzione, zwykle szerokie i zwarte, do 2-3 m wysokości (po 20 latach) i wyższe. Liście eliptyczne do jajowatych, o długości 15-20 cm i szerokości 3-5 cm, sztywne, z wierzchu ciemnozielone, od spodu jaśniejsze, obficie pokrywają pędy. Pączki zróżnicowane na liściowe i kwiatowe (większe, na wierzchołkach pędów). Kwiaty lejkowate i szerokolejkowate, o średnicy ok. 5 cm, a nawet większe, zebrane zwykle po 10-25 w szerokogroniaste, szczytowe kwiatostany. Kwitną zwykle bardzo obficie na przełomie maja i czerwca. Tylko nieliczne gatunki i odmiany kwitną wcześniej lub później. Okres kwitnienia jest długi i w zależności od pogody trwa od 2 do 4 tygodni. Różaneczniki mają specyficzne wymagania siedliskowe. Wymagają gleby kwaśnej o pH 4,5-5,5. Dlatego należy glebę odpowiednio przygotować, niekiedy wymienić ją na specjalnie przygotowaną mieszaninę torfowo-korową o odpowiednim odczynie i wówczas dopiero posadzić krzewy. Różaneczniki rozwijają bardzo płytki system korzeniowy, dlatego rośliny źle reagują na przesuszenie wierzchniej warstwy gleby. Aby temu zapobiec konieczne jest ściółkowanie gleby torfem kwaśnym (wysokim), wierzchnicą z lasów iglastych lub zmieloną korą oraz stałe nawadnianie. Różaneczniki najlepiej rosną w zachodnich rejonach kraju i na Dolnym Śląsku, w okolicach o dostatecznych opadach i dużej wilgotności powietrza. Wymagają miejsc osłoniętych od mroźnych i wysuszających wiatrów, a także półcienia. Powinno się je sadzić w sąsiedztwie drzew iglastych o głębokim systemie korzeniowym (modrzew, sosna, jodła). Różaneczniki należą do najpiękniejszych krzewów ozdobnych.
Rhododendron catawbiense Michx. - różanecznik fioletowy (r. catawbijski) Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej. Krzew o wysokości 2,5 m (po 10-15 latach), rozrastający się szeroko. Liście wydłużone lub eliptyczne, do 15 cm długości i około 5 cm szerokości. Kwiaty szerokodzwonkowate, średnicy około 6 cm, fioletowe, o bogatej gamie odcieni, środkowy górny płatek z zielonymi plamkami wewnątrz. Kwiaty zebrane są po 14-25 w szerokogroniaste, okazałe kwiatostany. Kwitnie obficie na przełomie maja i czerwca. Jeden z najbardziej wytrzymałych na mrozy różaneczników. Odegrał dominującą rolę w pracach hodowlanych. Większość uprawianych u nas odmian należy do grupy mieszańców R. Catawbiense-Hybridum.
ODMIANY:
'Album Elegans' (H. Waterer, przed 1876) Krzew średniej wielkości, o luźnym, wzniesionym pokroju i cienkich pędach. Liście wąskie, zaokrąglone na wierzchołku, błyszczące. Kwiaty biadoliła, później białe, zebrane w luźne kwiatostany. Kwitnie w pierwszej połowie czerwca.
'Alfred' (Seidel 1899) Krzew o silnym wzroście i wyprostowanych pędach. Kwiaty liliowe z delikatnym zielonożółtym rysunkiem, zebrane w stożkowate kwiatostany. Brzegi płatków silnie krezowane. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Bardzo dobrze rośnie w naszych warunkach klimatycznych, wytrzymały na mróz.
'America' (M. Koster i Syn 1904) Krzew o silnym wzroście i szerokim, luźnym pokroju. Kwiaty rubinowe do purpurowoczerwonych z ciemnobrunatnym rysunkiem. Kwitnie w końcu maja do połowy czerwca. Wytrzymały na mróz.
'Baden-Baden' (Hobbie 1956) - Repens-Hybridum Krzew o niskim, karłowym wzroście - do 60 cm wysokości, zaokrąglony i zwarty. Liście mniejsze niż u odmian z grupy Catawbiense-Hyhridum. około 7 cm długie i 3 cm szerokie, ciemnozielone. Kwiaty szkarłatnoczerwone, błyszczące, z delikatnym ciemnobrunatnym rysunkiem na górnym środkowym płatku korony, około 5 cm średnicy, zebrane po 2-6 w luźne kwiatostany. Brzeg płatków falisty. Kwitnie wcześnie - w pierwszej połowie maja. Najbardziej wytrzymała na mróz ze znanych u nas odmian z grupy Repens.
'Boursault' (Boursault) Krzew o silnym wzroście, szeroki i zwarty. Kwiaty lila z różowym nalotem i żółtozielonym, cętkowanym rysunkiem, duże (około 8 cm średnicy), zebrane w luźne kwiatostany. Kwitnie od końca maja do połowy czerwca. Odmiana bardzo cenna z uwagi na dużą wytrzymałość na mróz.
'Britannia' (Van Nes i Synowie 1921) Krzew średniej wysokości (około 1,2 m), szeroki, gęsty i zwarty, o grubych pędach. Liście żółtawozielone, szerokie. Kwiaty szkarłatne do karminowoczerwonych, z ciemnobrunatnym rysunkiem, lejkowate, brzegi płatków fryzowane. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Wrażliwy na mróz.
'Burgemeester Aarts' (M. Koster i Syn 1915) - Maximum-Hybridum Krzew silnie rosnący, o pokładających się pędach. Kwiaty rubinowoczerwone z ciemnym rysunkiem. Kwitnie stosunkowo wcześnie - w drugiej połowie maja. Przemarza podczas surowych zim.
'Catharine van Tol' (J. C. van Tol, przed 1932) Krzew o silnym wzroście, szeroki i zwarty. Kwiaty intensywnie różowe z żółtozielonym, cętkowanym rysunkiem, zebrane w zwarte i sztywne kwiatostany. Kwitnie w pierwszej połowie czerwca. Jedna z najbardziej efektownych odmian. Wytrzymała na mróz.
'Cunningham's White' (Cunningham 1850) - Caucasicum-Hybridum Krzew o niskim wzroście (do l m wysokości po 10 latach), szeroki i zwarty. Kwiaty w pąku różowe, po rozwinięciu białe z zielonym rysunkiem, zebrane w luźne kwiatostany. Kwitnie wcześnie - w pierwszej połowie maja. Pojedyncze kwiaty rozwijają się powtórnie w sierpniu i wrześniu. Odznacza się tolerancją w stosunku do odczynu gleby, dobrze rośnie i kwitnie w ogrodach przydomowych.
'Director E. Hjelm' (D. A Koster, przed 1958) - Fortunei-Hybridum Krzew średniej wysokości, o wyprostowanych pędach, zwarty. Liście zaokrąglone, bez połysku, lekko zaczerwienione. Kwiaty ciemno-karminowo-różowe z brązowym rysunkiem. Kwitnie wcześnie - w drugiej połowie maja. Niezbyt mrozoodpomy.
.Dr H. C. Dresseihuys' (Den Oiiden i Syn 1920) Krzew silnie rosnący, o wyprostowanych pędach. Liście matowe, charakterystycznie lekko pofałdowane. Kwiaty purpurowoczerwone z brązowymi cętkami, zebrane w efektowne, zwarte kwiatostany. Kwitnie od końca maja do połowy czerwca. Wytrzymały na mróz.
'Dr V. H. Rutgers' (Den Ouden i Synowie 1924) Krzew średniej wysokości, szeroki i zwarty. Kwiaty rubinowoczerwone z ciemnobrunatnym oczkiem. Brzegi płatków fryzowane. Kwitnie od połowy maja do początku czerwca. Nieco wrażliwy na mróz.
'Duke of York' (Paul 1894, A. M. 1984) Krzew o silnym wzroście i wyprostowanych pędach. Kwiaty jasnoróżowe, na brzegach ciemniejsze, stonowane, zielonkawobrązowo nakrapiane. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Odporny na mróz.
'Elizabeth Hobbie' (Hobbie 1958) - Repens-Hybridum Krzew o niskim wzroście (około 60 cm wysokości), płasko ścielący się po ziemi, Na szerokość rozrasta się silniej niż na wysokość. Kwiaty szkarłatnoczerwone z czamoczerwonym rysunkiem, średnicy około 5 cm, zebrane po 2-6 w luźne kwiatostany. Kwitnie wcześnie - w połowie maja.
'Everestianum' (A. Waterer, przed 1850) Krzew średniej wysokości i wysoki o przeginających się pędach, szeroki. Kwiaty róźowolila z żółtozielonym lub czerwonobrązowym rysunkiem, zebrane w zwarte, zaokrąglone kwiatostany. Brzegi płatków fryzowane. Kwitnie bardzo obficie od końca maja do połowy czerwca. Najbardziej ze wszystkich odmian wytrzymały na mróz.
'Fastuosum Florę Pleno' (Francoisi, przed 1846) Krzew silnie rosnący, o wyprostowanych pędach i luźnym pokroju. Kwiaty jasnolila z żółtozielonym rysunkiem, półpełne! (dodatkowa korona powstała z przekształconych pręcików). Kwiatostany luźne, słabo wypełnione. Kwitnie od końca maja do połowy czerwca. Odmiana oryginalna ze względu na półpełne kwiaty.
'F. D. Godman' (A. Waterer 1888) Krzew o pędach wyprostowanych i sztywnych, szeroki i zwarty. Kwiaty karminowoczerwone, zebrane w okazałe kwiatostany. Kwitnie w pierwszej połowie czerwca. Bardzo efektowny, wytrzymały na mróz.
'Gertrud Schale' (Hobbie 1951) - Repens-Hybridum Niski krzew (do 60 cm), o płaskim pokroju. Kwiaty szkarłatnoczerwone, średnicy około 6 cm (największe spośród mieszańców z grupy Repens), zebrane po 6-12 w luźne kwiatostany. Kwitnie wcześnie - na początku maja.
'Gomer Waterer' (J. Waterer, przed 1900) Krzew o silnym wzroście i wyprostowanych pędach, rozrastający się szeroko. Kwiaty jasnoróżowe, po przekwitnięciu białe z żółtozielonymi cętkami, zebrane w zwarte, zaokrąglone kwiatostany, bardzo dekoracyjne. Kwitnie późno - w pierwszej połowie czerwca. Wytrzymały na mróz.
'Hildegard' Krzew o powolnym wzroście, rozrastający się szeroko, pędy sztywne. Kwiaty w pąku różowe, po rozwinięciu czystobiałe z purpurowofioletowymi cętkami. Kwitnie wcześnie -w końcu maja. Dość wytrzymały na mróz.
'Hollandia' (L. J. Endtz & Co.) Krzew średniowysoki, o luźnym pokroju. Pędy wyprostowane. Kwiaty czystokarminowe, zebrane w luźne kwiatostany, brzeg płatków fryzowany. Kwitnie na początku czerwca. Mało wytrzymały na mróz.
'Humboldt' (Seidel 1926) Krzew średniej wysokości, rozrastający się szeroko. Kwiaty różowe z wyraźnym ciemnoczerwonym oczkiem. Kwitnie w pierwszej połowie czerwca. Bardzo efektowny, wytrzymały na mróz.
'Jacksonii' (Herbert 1835) - Caucasicum-Hybridum Krzew o powolnym, niskim wzroście i zwartym pokroju. Kwiaty w pąku różowe, po rozwinięciu białoróżowe z żółtym rysunkiem. Kwitnie bardzo wcześnie - na początku maja.
'Lee's Dark Purple' (Lee & Kennedy, przed 1858) Krzew o silnym wzroście, rozrastający się szeroko. Kwiaty ciemnopurpurowe z żółtozielonym lub żółtobrązowym rysunkiem. Brzegi płatków lekko fryzowane. Kwitnie późno - w pierwszej połowie czerwca. Bardzo cenna odmiana wytrzymała na mróz.
'Moon of Israel' (Rogers) Krzew średniej wysokości, o lekko wzniesionych, pokładających się pędach. Kwiaty intensywnie różowoczerwone z ciemniejszym rysunkiem, zebrane w sztywne kwiatostany. Kwitnie późno - w połowie czerwca. Odmiana bardzo cenna ze względu na barwę kwiatów i późne kwitnienie.
'Moser's Maroon' (Moser i Synowie 1932) Krzew średniej wysokości, o szerokim pokroju, z krótkimi i sztywnymi pędami. Młode liście czerwonobrązowe. Kwiaty kasztanowoczerwone z ciemniejszym, wyraźnym rysunkiem. Brzeg płatków delikatnie fryzowany. Kwitnie późno - w połowie czerwca. Bardzo oryginalny (barwa!), wytrzymały na mróz.
'Motyl' (Kavka 1958) Krzew silnie rosnący, zwarty, o szerokim pokroju. Kwiaty białe, bardzo duże (do 8 cm średnicy), z wyraźnym żółtozielonym oczkiem. Brzeg płatków lekko różowy. Kwitnie w drugiej połowie maja. Odmiana bardzo cenna ze względu na silny wzrost i dużą wytrzymałość na mróz.
'Mrs P. den Ouden' (Den Ouden i Syn 1925) Krzew średniej wysokości, szeroki i zwarty, rośnie powoli. Kwiaty ciemno-rubinowo-czer-wone z jasnozielonym lub brązowym rysunkiem. Kwitnie w drugiej połowie maja. Dość wytrzymały na mróz.
'Mrs. P. D. Williams' (A. Waterer 1936) Krzew średniej wysokości, luźno ugałęziony, rozrastający się szeroko. Kwiaty białe, "stor-czykowate", duże, z wyraźnym żółtobrązowym oczkiem. Kwiatostany luźne. Kwitnie w pierwszej połowie czerwca. W surowsze zimy przemarza.
'Nova Zembla' (M. Koster i Synowie 1902) Krzew o silnym wzroście i wyprostowanych pędach. Kwiaty ciemno-ognisto-czerwone z ciemniejszym rysunkiem, brzeg piątków lekko fryzowany, zebrane w zwarte kwiatostany. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Odmiana bardzo cenna ze względu na efektowne kwitnienie i wytrzymałość na mróz.
'Old Port' (A. Waterer, przed 1865) Krzew o silnym wzroście, szeroki i zwarty. Kwiaty intensywnie fioletowoczerwone z ciemnobrązowym rysunkiem, zebrane w oryginalne, zaokrąglone kwiatostany. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Wytrzymały na mróz.
'Parsons Gloriosum' (A. Waterer - S. Parsons 1860) Krzew o silnym wzroście, rozrastający się szeroko. Kwiaty delikatnie lilaróżowe z żółtozielonym rysunkiem, zebrane w luźne kwiatostany. Kwitnie późno - w pierwszej połowie czerwca.
'Scarlet Wonder' (Hobbie - Le Febre 1960) - Repens-Hybridum Krzew o niskim wzroście (do 40 cm) i szerokim, zwartym pokroju. Pączki kwiatowe czerwonobrązowe. Kwiaty szkarłatnoczerwone, ze szkarłatnym rysunkiem, około 5 cm średnicy, zebrane po 3-5 w luźne kwiatostany. Kwitnie wcześnie - w drugiej połowie maja.
'Van der Hoop' (H. den Ouden & Sons 1912) Krzew o silnym wzroście i prostych pędach, wysoki. Kwiaty ciemnokarminowe, bardzo oryginalne, zebrane w sztywne kwiatostany. Kwitnie w drugiej połowie maja i na początku czerwca.
'Van Weerden Poelman' (H. den Ouden & Sons 1912) Krzew o silnym wzroście (około 2,5 m wysokości po 10 latach) i wyprostowanych pędach. Kwiaty ciemnorubinowe do purpurowoczerwonych z krwistobrunatnym rysunkiem, zebrane w stożkowate kwiatostany. Kwitnie w trzeciej dekadzie maja. Wytrzymały na mróz.
'Wilgen's Ruby' (A. van Wilgen 1951) Krzew średniej wysokości, o szerokim, zwartym pokroju. Kwiaty na zewnątrz ciemnoczerwone, wewnątrz nieco jaśniejsze z ciemnobrązowym rysunkiem. Kwitnie w końcu maja.
Rhododendron ponticum L. 'Roseum' - różanecznik pontyjski Krzew o silnym wzroście, często o pokładających się pędach. Młode pędy czerwone. Liście nieco węższe i nieco krótsze niż u odmian z grupy Catawbiense-Hybri-dum. Kwiaty lilioworóżowe, w środku jaśniejsze, zebrane w duże kwiatostany. Kwitnie w pierwszej dekadzie czerwca. Dość wrażliwy na mróz, przydatny do uprawy w najcieplejszych rejonach kraju.
Rhododendron x praecox (Davies 1855) Mieszaniec R. ciliatum i R. dauricum. Krzew o wyprostowanych pędach i luźnym pokroju. Liście lancetowate, długości 5-7 cm. Kwiaty lejkowate, o średnicy około 4 cm, zebrane po 3 w kwiatostanie, jasnoróżowe i lekko pachnące. Kwitnie bardzo wcześnie, niekiedy już w marcu i na początku kwietnia, dlatego kwiaty bywają uszkodzone przez późne przymrozki. Krzew ten odznacza się tolerancją na odczyn gleby. Cenny ze względu na wczesne kwitnienie.