RODZINA: ERICACEAE - WRZOSOWATE Przedstawiciele rodziny wrzosowatych należą do roślin interesujących, dekoracyjnych, o wydłużonym okresie kwitnienia. Przy odpowiednim doborze gatunków i odmian nasz ogród może kwitnąć przez cały rok. Wrzosowate są ozdobą ogrodów, w których rosną już rośliny większe, szczególnie iglaste zimozielone, stanowiące osłonę przed wiatrem. Najlepsze efekty uzyskujemy, sadząc poszczególne gatunki czy odmiany dużymi grupami. Wrzosowate wymagają przeważnie miejsc słonecznych i odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych. Podłoże powinno być torfiaste, przepuszczalne, o kwaśnym odczynie. W okresach suszy rośliny muszą być podlewane, gdyż korzenią się bardzo płytko tuż pod powierzchnią gleby. Nadmiernemu wysychaniu i zachwaszczeniu gleby zapobiega ściółkowanie podłoża torfem, kompostem z igliwia, kory sosnowej czy trocin. Niektóre rośliny, szczególnie wrzosy i wrzośce, wymagają osłony przed mrozem. Najlepszą ochroną na okres zimy są gałązki z roślin iglastych.
Bruckenthalia - brukentalia
Bruckenthalia spiculifolia (Salisb.) Rchb. - brukentalia ostolistna
Występuje w południowo-wschodniej Europie, a znana jest od 1818 r. Popularnie zwana jest wrzoścem bałkańskim. Krzewinka niska, o wysokości 10-20 cm, delikatnej budowie niskiego wrzośca. Liście zielone, igiełkowate, krótkie. Kwiaty małe, drobne, jasnoróżowe, zebrane na szczytach pędów w kłosokształtne kwiatostany o długości 2-3 cm. W Polsce bardzo rzadko spotykana w ogrodach. Nadaje się na małe powierzchnie. Dość odporna na mróz. Kwitnie od lipca do września.
Calluna - wrzos
Calluna vulgaris (L.) Muli. - wrzos pospolity
Występuje niemal w całej Europie, zachodniej Azji i Afryce Płn. Jest to krzewinka o wysokości od 30 do około 90 cm i drobnych, igiełkowatych liściach, długości 1-3 mm. Są one ustawione naprzeciwległe, owłosione i zimozielone. Purpurowo-różowe, niewielkie kwiaty (około 6 mm) zebrane są w wąskie kłosowate kwiatostany. Wrzos kwitnie od końca lipca do września. Po przekwitnięciu kwiaty nie opadają, tylko zasychają na pędzie, chroniąc owocki - torebki z małymi nasionami. Krzewinki wymagają gleb kwaśnych, piaszczysto-torfiastych, przepuszczalnych i nasłonecznionych. Kseromorficzna budowa jest przystosowaniem do życia w środowisku suchym. W sprzyjających warunkach rośliny rozrastają się szeroko, tworząc zwarte kępy. Znanych jest około 250 odmian różniących się barwą kwiatów, budową oraz porą kwitnienia, a także zabarwieniem liści latem, przebarwieniem w okresie zimy, pokrojem oraz wysokością. Odmiany wrzosów cieszą się dużą popularnością w krajach zachodniej Europy, gdzie prowadzi się intensywne prace hodowlane. W Polsce pierwsze odmiany były znane już 150 lat temu. W kolekcji Arboretum Kórnickiego od 1960 r. znajduje się około 32 odmian dobrze znoszących nasze warunki klimatyczne. Wrzosy coraz częściej wysadzane są w małych ogródkach przydomowych. Różnorodność form, zabarwienia w okresie wegetacji, barwy kwiatów i pory kwitnienia sprawiają, że z roślin tych można tworzyć bardzo interesujące i atrakcyjne kompozycje.
odmiany:
'Alba' Krzewinka o wyprostowanych pędach i wysokości do 50 cm. Liście jasnozielone. Kwiaty białe. Odmiana odporna na choroby, szczególnie w porównaniu z innymi odmianami o tej barwie kwiatów. Często spotykana pod nazwą 'Alba Erecta' lub 'Elegantissima'. Kwitnie od lipca do sierpnia.
'Alba Praecox'
Odmiana o silnym wzroście, szeroko i zwarcie rosnąca, o pędach do 40 cm. Liście ciemnozielone. Kwiaty czystobiałe. Kwitnie od lipca do sierpnia.
'Alba Erecta' Wyhodowana około 1917 r. Krzewinka o sztywnych, wyprostowanych pędach, do 50 cm wysokości. Liście żywozielone. Kwiaty czystobiałe. Jedna z najładniejszych odmian. Często sprzedawana jako C. v. 'Alba'. Kwitnie od sierpnia do września.
'Alportii' Wyhodowana w Anglii w 1838 r. Odmiana wysoka, o silnym wzroście i wyprostowanych pędach do 70 cm. Liście szarozielone, owłosione. Kwiaty czerwonoróżowe. Kwitnie od sierpnia do września.
'Aurea' Wyhodowana około 1835 r. Pędy wyprostowane, osiągają 40 cm długości. Liście złotożółte, w czasie zimy zmieniają kolor na brązowoczerwone. Kwiaty jasno-purpurowo-różowe. Stare rośliny w porównaniu z młodymi są mniej interesujące, ponieważ niezbyt ładnie się przebarwiają. Kwitnie od lipca do sierpnia.
'Barnet Aniey' Wyhodowana w Anglii około 1960 r. Tworzy rozległe kobierce o wysokości do 50 cm. Liście jasnozielone. Kwiaty czystopurpurowe, zebrane w duże kwiatostany. Kwitnie od sierpnia do września. Jedna z ładniejszych odmian wrzosów.
'Blazeaway' Pokrój rośliny szeroki, pędy wyprostowane, do 45 cm długości. Liście brązowożółte, zimą przebarwiają się na kolor brązowoczerwony. Kwiaty delikatne, liliowopurpurowe. Odmiana mniej ładna niż 'Robert Chapman', ale bardziej odporna na mróz.
'Boskoop' Krzewinka szeroka, o pędach wyprostowanych długości do 40 cm. Liście złotożółte, jesienią i zimą przebarwiają się na kolor brązowo-pomarańczowo-czerwony. Kwiaty różowo-liliowo--purpurowe. Kwitnie bardzo obficie w sierpniu i wrześniu.
'Carmen' Roślina szeroko rosnąca, o pędach wyprostowanych, do 40 cm długich. Liście zielone. Kwiaty purpurowoczerwone, zebrane w długie kwiatostany. Odmiana odporna na przemarzanie i choroby. Kwitnie obficie w lipcu i wrześniu.
'Cuprea' Wyhodowana około 1873 r. Pędy wyprostowane, długości do 45 cm. Liście brązowożółte, na zimę przebarwiają się na kolor czerwonobrązowy. Kwiaty jasnopurpurowe. Kwitnie od sierpnia do września. Jedna z odmian starszych, przewyższa jednak swoją wartością wiele odmian nowych.
'Elsie Purnell' Krzewinka szeroka, o pędach wyprostowanych długości do 60 cm. Liście szarozielone. Kwiaty srebrzysto-szaro-różowe, w pąkach ciemniejsze, pełne. Odmiana wyjątkowo ładna, nadaje się do cięcia. Bardzo podobna do 'H. E. Beale'. Kwitnie bardzo obficie we wrześniu i październiku.
'Gold Hase' Krzewinka o pędach wyprostowanych, długości do 50 cm, rosnących luźno. Liście czysto-żółte, nawet w okresie zimy. Kwiaty białe. Kwitnie od sierpnia do września.
'Goldworth Crimson' Krzewinka o pędach wyprostowanych długości do 70 cm. Silnie rośnie. Liście ciemnozielone. Kwiaty ciemno-fioletowo-czerwone. Kwitnie od września do października.
'J. H. Hamilton' Krzewinka niska, szeroko rozesłana, do 25 cm wysoka. Liście ciemnozielone, w zimie prawie brązowe. Kwiaty łososioworóżowe, pełne. Odmiana często uważana za najładniejszą wśród wrzosów. Kwitnie od sierpnia do września.
'Long White' Krzewinka wyprostowana, o wysokości do 70 cm, samooczyszczająca się; rośnie silnie. Liście zielone. Kwiaty czystobiałe, zebrane w długie grona. Jedna z ładniejszych odmian. Kwitnie od września do października.
'Minima' Krzewinka niska, wysokości do 15 cm. O pędach rosnących gęsto, zwarcie. Liście zielone, w jesieni przebarwiają się na kolor rdzawobrązowy. Kwiaty jasno-purpurowo-różowe. Kwitnie obficie od lipca do sierpnia. Odmiana bardzo dekoracyjna.
'Mrs Ronald Grey' Krzewinka niska, rozesłana, o wysokości do 15 cm. Liście jasnozielone. Kwiaty czystopur-purowe. Odmiana bardzo oryginalna, nadająca się do zadamiania powierzchni. Najlepsza z niskich odmian wrzosów. Kwitnie od sierpnia do października.
'Mullion' Odmiana niska, do 25 cm wysoka, półpłożąca się, o licznych rozgałęzieniach. Liście zielone. Kwiaty różowo-liliowo-purpurowe. Kwitnie obficie od lipca do sierpnia. Odmiana odporna na choroby i mróz. Bardzo dobrze zadamia powierzchnię.
'Orange Queen' Krzew szeroki, o pędach wyprostowanych, długości do 50 cm. Liście żółte do złotych, w jesieni przebarwiają się na kolor pomarańczowy. Kwiaty różowolil.iowe. Kwitnie od sierpnia do września. Odmiana bardzo dekoracyjna.
'Peter Sparkes' Krzew szeroki, o pędach wyprostowanych długości do 60 cm. Kwiaty srebrzystoróżowe, w pąkach nieznacznie ciemniejsze, pełne. Odmiana podobna do 'H. E. Beale', bardzo ładna. Kwitnie obficie od września do października. Nadaje się do cięcia. 'Radnor'
Krzewinka szeroka, rozłożysta, niska, wysokości do 25 cm. Liście zielone. Kwiaty jasnoróżowe, pełne. Kwitnie od sierpnia do września.
'Robert Chapman' Krzewinka szeroka, o pędach wyprostowanych, do 40 cm długich. Liście początkowo brą-zowożółte, później jasnopomarańczowe, na zimę przebarwiają się na kolor brązowoczerwony. Kwiaty purpuroworóźowe. Odmiana podobna do C. v. 'Blazeaway' i do C. v. 'Boskoop', ale jest bardziej podatna na choroby. Kwitnie od sierpnia do września. Jednakże największą jej ozdobą są liście.
'Silver Knight' Odmiana o pędach długości do 50 cm; silnie rośnie. Liście srebrzystoszare, błyszczące. Kwiaty fioletoworóżowe, drobne. Kwitnie od sierpnia do września.
Daboecia - dabecja
Daboecui cantabrica (Huds.) K. Koch - dabecja kantabryjska Dziko występuje w Irlandii i północnej Hiszpanii. Niska, zimozielona krzewinka, szeroka, o pędach wyprostowanych długości 20-30 cm. Liście ciemnozielone, spodem srebrzystobiałe, ułożone na pędzie skrętolegle. Kwiaty beczułkowato wydłużone, o długości 12 mm, w kolorze od białego do ciemnoczerwonego. Gatunek o długim okresie kwitnienia - od czerwca do października. Wymaga zabezpieczenia na zimę. Znanych jest kilka odmian. W Polsce rzadko uprawiana.
ODMIANY:
'Alba' Krzewinka o pędach wyprostowanych, do 30 cm długich. Liście ciemnozielone. Kwiaty białe. Kwitnie od czerwca do października.
'Praegerae' Krzewinka o wysokości do 30 cm, szeroka, rozłożysta. Liście ciemnozielone, błyszczące. Kwiaty ciemnoróżowe. Kwitnie od czerwca do października. Odmiana bardzo ozdobna.
Erica - wrzosiec Na świecie znanych jest około 600 gatunków wrzośców, a niektóre z nich opisano już około 1750 r. Liczne gatunki rosną w rejonie Morza Śródziemnego, w Afryce Południowej i Europie Środkowej. W Polsce występuje tylko jeden gatunek - E. tetmlix. W przeciwieństwie do wrzosów wrzośce nie wymagają kwaśnego podłoża i dzięki temu są łatwiejsze w uprawie. Są zimozielonymi krzewinkami lub niskimi krzewami. Różnią się od wrzosów budową liści i kwiatów. Liście zwykle igiełkowate, nagie lub owłosione, ułożone po kilka w okółku. Kwiaty dzwonkowate, w kolorach od białego poprzez bladoróżowy do ciemnokrwistego. W zależności od gatunku mogą być różnie osadzone na pędzie: a) w kątach liści na całej długości pędu, b) na wierzchołkach pędu. Różna jest też pora ich kwitnienia: E. carnea kwitnie od lutego do maja, E. cinerea i E. mackaii - od lipca do października, E. vagans - od kwietnia do października.
Erica carnea L. - wrzosiec krwisty Gatunek znany od 1753 r. Niska krzewinka, wysokości do około 20 cm. Rośnie dziko w środkowej i południowej Europie oraz północno-zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Kwiaty zwisłe, o dzbanuszkowatym kształcie, purpuroworóżowe. Kwitnie obficie od października do kwietnia. Dość odporny na mróz. W Polsce uprawianych jest kilka odmian.
ODMIANY;
'Alba' Krzewinka o pędach rosnących gęsto, zwarcie, wysokości do 25 cm. Liście zielone. Kwiaty białe, drobne. Kwitnie od marca do kwietnia.
'Aurea' Wyhodowana około 1928 r. Krzewinka do 20 cm wysokości, o pędach rosnących zwarcie. Liście złocistożótte, na zimę przebarwiają się na kolor brązowozielony. Kwiaty purpuroworóżowe. Kwitnie od lutego do kwietnia. Bardzo atrakcyjna ze względu na liście.
Traecox Rubra' Krzewinka niska, wysokości do 20 cm, szeroka, płasko rozpostarta. Liście ciemnozielone. Kwiaty jasno-purpurowo-czerwone. Odmiana bardzo ładna, interesująca ze względu na wczesną porę kwitnienia. Kwitnie od listopada do marca.
'Springwood Pink' Odmiana wysokości do 25 cm, rosnąca szeroko, płasko. Liście ciemnozielone. Kwiaty jasno-purpurowo-różowe, zebrane w długie kwiatostany. Kwitnie od lutego do kwietnia.
'Vivellii' Krzewinka wysokości do 20 cm. Liście ciemno-zielono-brązowe. Kwiaty purpurowoczerwone. Kwitnie od marca do kwietnia.
Erica cinerea L. - wrzosiec popielaty Gatunek znany od 1753 r. Dziko rośnie w południowo-zachodniej Norwegii i Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, północno-zachodnich Niemczech oraz północno-za-chodnich Włoszech i Francji. Krzewinka szeroka, wyprostowana, do 60 cm wysoka. Kwiaty purpurowoczerwone, dzbankowate. Kwitnie od czerwca do października. W Polsce występują tylko nieliczne odmiany, ponieważ w surowsze zimy przemarza.
odmiany:
'Alba' Krzewinka wysokości do 25 cm, bardzo szeroka, z tendencją do pokładania się. Liście zielone. Kwiaty czystobiałe na końcach długich pędów. Kwitnie od sierpnia do września.
'C. D. Eason' Krzewinka szeroka, o pędach wyprostowanych długości do 35 cm. Liście ciemnozielone. Kwiaty na końcach pędów, żywo-różowo-czerwone. Jedna z popularniejszych i ładniejszych odmian. Kwitnie obficie w lipcu i sierpniu.
Erica tetralix L. - wrzosiec bagienny Gatunek opisany w 1753 r. Krzewinka wysokości 40-70 cm. Dziko rośnie na obrzeżach Bałtyku, Wielkiej Brytanii, Francji. Jest to jedyny gatunek wrzośca, który występuje na terenie Polski i jest tu rośliną chronioną. Liście szaro owłosione, igieł-kowate. Kwiaty jajowate, zebrane na wierzchołkach jednorocznych pędów, jasnoróżowe lub lilioworóżowe. Kwitnie od czerwca do października. Jest to gatunek wymagający bardzo dobrego podłoża o kwaśnym odczynie i odpowiedniej wilgotności. W Polsce uprawianych jest niewiele odmian.
odmiany:
'Alba' Wysokość do 30 cm. Liście srebrzystozielone, owłosione, zimą gładkie. Kwiaty czystobiałe, w pąku lekkokremowe, drobne, zebrane na wierzchołkach pędów. Roślina bardzo ozdobna ze względu na liście. Wymaga dobrego podłoża. Kwitnie od lipca do sierpnia.
'Helma' Rośliny wyprostowane, luźne, wysokości do 40 cm. Liście zielone. Kwiaty różowe, zebrane wokół wierzchołka pędu. Należy do odmian bardzo ozdobnych, odpornych na mróz. Kwitnie obficie w lipcu i sierpniu.
Erica vagans L. - wrzosiec rozpierzchły Znany od 1770 r. Dziko rośnie w południowo-zachodniej Anglii, centralnej Francji i północnej Hiszpanii. Krzewinka o wysokości 30-80 cm. Liście ciemnozielone, nie-owłosione, igiełkowate. Kwiaty o kształcie dzwonkowatym, różowe lub purpurowo-różowe, wyrastają z kątów liści na pędzie. Kwitną obficie od lipca do października. Gatunek mało odporny na mróz, wymaga dobrego zabezpieczenia na zimę. W Polsce może być uprawianych niewiele odmian.
ODMIANY:
'Holden Pink' Wyhodowana w Anglii około 1960 r. Krzewinka wysokości do 30 cm. Liście zielone. Kwiaty jasno-różowo-liliowe, rozmieszczone wzdłuż pędu; tworzą krótkie, groniaste kwiatostany. Odmiana bardzo ładna, kwitnie obficie od sierpnia do października. Wymaga zabezpieczenia w mroźne, bezśnieżne zimy.
Erica x darleyensis Bean. (1914) Nazwą tą objęte są mieszańce E. carnea (wrzosiec krwisty) i E. erigena (wrzosiec śródziemnomorski). Odmiany tego mieszańca są bardzo podobne do wrzośca krwistego, ale są mniej odporne na mróz.
ODMIANY:
'Darley Dale' Krzewinka szeroka, wysokości do 40 cm, o pędach wyprostowanych, luźno rosnących. Liście szarozielone. Kwiaty jasno-purpurowo-różowe, zebrane w kłosowate, wyprostowane kwiatostany. Kwitnie od listopada do maja. Bardzo popularna stara odmiana, atrakcyjna z uwagi na porę kwitnienia. Często występuje pod nazwą Erica x darleyensis.
'George Rendall' Pędy gęste, wyprostowane, długości do 30 cm. Liście zielone, na wiosnę wierzchołki pędów żółte. Kwiaty ciemnoróżowe, zebrane w wyprostowane, kłosowate kwiatostany.
'Siłberschmelze' Krzewinka szeroka, o luźnym ustawieniu wyprostowanych pędów, wysokości do 40 cm. Podobna z pokroju do 'Darley Dale'. Liście szarozielone, zimą ciemnozielone. Kwiaty sreb-rzystobiałe. Kwitnie od listopada do maja. Odporna na mróz. Tworzy skupienia przypominające wrzosowisko.
Erica x watsonii (Beuth.) Bean. Pod tą nazwą występują mieszańce E. dliaris (wrzosiec orzęsiony) i E. tetralix (wrzosiec bagienny). Mieszaniec ten jest pochodzenia naturalnego.
ODMIANY:
'Dawn' Krzewinka o wysokości 25 cm, szeroka, o pędach wyprostowanych. Liście orzęsione, jasnozielone. Wierzchołki młodych pędów wiosną są czerwone, latem złocisto-żółto-zielone do ciemnozielonych pod koniec lata. Kwiaty różowe. Odmiana bardzo ładna, o długim okresie kwitnienia - od lipca do października. W bezśnieżne zimy wymaga zabezpieczenia przed mrozem.
