AZALEA - AZALIA

RODZINA: ERICACEAE - WRZOSOWATE Azalie to różaneczniki o liściach opadających na zimę. Swoją popularność zawdzięczają okazałym, pięknym kwiatom. W Polsce można je uprawiać głównie w województwach zachodnich i na niektórych obszarach centralnej Polski. Dzięki temu, że rośliny te zrzucają liście na zimę, są wytrzymalsze na mróz w porównaniu z różanecznikami zimozielonymi. Podczas surowych zim mogą przemarzać pąki kwiatowe, a nie pędy czy całe rośliny. Dla tych krzewów najodpowiedniejsze są gleby o odczynie kwaśnym (pH 4,5-5,5), torfiaste, próchniczne i przepuszczalne. Najlepszym podłożem pod wysadzane rośliny jest mieszanina torfu, ziemi leśnej i kompostu korowego w stosunku 1:1:1. Rośliny należy sadzić w grupach, w miejscach osłoniętych od wiatru, w półcieniu pod koronami wysokich drzew tak, by zapewnić im stałą wilgotność gleby. Po wysadzeniu roślin należy glebę przykryć 10-15 cm warstwą ściółki iglastej lub kompostem korowym, chroniąc ją przed zachwaszczeniem i przesuszeniem. Azalie wysadzone na miejsce stałe powinny być regularnie podlewane, najlepiej wodą, która nie zawiera zasadowych związków wapnia, oraz nawożone nawozami zakwaszającymi (siarczan amonu) i rozłożonym obornikiem. Poszczególne gatunki i odmiany azalii różnią się między sobą siłą wzrostu krzewów, barwą kwiatów, ich kształtem, zapachem, budową, a także okresem kwitnienia. Termin kwitnienia jest uzależniony od warunków pogody. Różnice w terminach kwitnienia poszczególnych odmian są często kilkudniowe (tydzień). Azalie kwitną zwykle od połowy maja do połowy czerwca.
Rhododendron japonicum (Gray) Suring. - azalia japońska (= Rh. inolle, Azalea japonica) Pochodzi ze środkowych Chin i Japonii. W Europie znana od połowy XIX w. Krzew wysokości około 2 m, szeroki, rozgałęziony. Liście zielone, z wierzchu lekko owłosione, spodem sinoniebieskie, nagie. Kwiaty łososioworóżowe lub pomarańczowe, po 6-10 w główkowatych kwiatostanach, bez zapachu. Kwitnie przed rozwojem liści od połowy maja. Wytrzymała na niskie temperatury. Azalie japońskie dzielą się na dwie grupy: o kwiatach drobnych i kwiatach dużych. Grupa Amoena to azalie japońskie o kwiatach drobnych. Grupa ta charakteryzuje się wieloma interesującymi odmianami. Prace hodowlane prowadzono głównie w dawnej Czechosłowacji w latach trzydziestych, krzyżując Rh. obtusum var. amo-enum X Rh. poukhanense. Są to odmiany o niskim wzroście (40-80 cm) i zwartym, szerokim pokroju. Kwiaty drobne, o średnicy 2-3 cm, w kolorach pastelowych. Niezwykle obficie kwitną. Odmiany są bardzo odporne na mróz i choroby. Nadają się do sadzenia w małych przydomowych ogrodach i na skalniakach. W Polsce po raz pierwszy zostały wprowadzone w Kórniku w 1984 r.

ODMIANY:
Doubrava' Wyhodowana około 1974 r. Krzew niski, wysokości do 40 cm, szeroki, kulisty, o średnicy 30-40 cm. Liście drobne (l cm), zielone, lekko owłosione. Kwiaty drobne, ciemnozielone, a w miejscach słonecznych jasnoróżowe. Obficie kwitnie, bardzo podobna do odmiany 'Sa-zava'.
'Labe' (B. Kavka 1970) Krzew średniej wysokości (40-60 cm), luźny, nierówny. Liście zielone, lekko owłosione, długości 2,5-3 cm. Kwiaty drobne ciemnoróżowe, o średnicy 3-4 cm, z długimi ciemnoczerwonymi pręcikami.
'Orlice' (B. Kavka 1970) Krzew średniej wysokości (40-60 cm), luźny, nierówny. Liście długości 2,5-3 cm, zielone, lekko owłosione. Kwiaty średniej wielkości, średnicy 3-4 cm, fioletoworóżowe ze słabym nikłym rysunkiem u podstawy płatków. Odmiana o kwiatach bardzo dekoracyjnych, umiarkowanie odporna na mróz.
'Sazava' (B. Kavka 1970) Krzew bardzo niski, drobny, do 20 cm wysokości, szerokokulisty. Liście drobne (l cm), zielone, owłosione. Kwiaty ciemnoróżowe, drobne, o średnicy 2 cm. Bardzo obficie kwitnie. Jedna z ładniejszych odmian.
'Ledicanense' Krzew średniej wysokości (40-60 cm), luźny. Liście długości 4 cm, jasnozielone, owłosione. Kwiaty jasne, fioletoworóżowe z brązowymi cętkami, duże, o średnicy 5 cm. Odmiana bardzo ozdobna.
W wyniku krzyżowania gatunków Rh. luteum, Rh. molle, Rh. calendulaceum i innych otrzymano mieszańce, które dzielą się na kilka grup różniących się między sobą wielkością i budową krzewu, barwą, wielkością i budową kwiatów.
Ghent - azalie gandawskie Mieszańce z tej grupy wyselekcjonowano w latach 1830-1850 w Belgii, Holandii i Anglii. Gatunkami wyjściowymi były Rh. calendulaceum X Rh. periclymenoides. Krzewy tej grupy charakteryzują się dość silnym wzrostem. Kwiaty pachną, są drobne. Rośliny mają dużą odporność na mróz i choroby.
ODMIANY:
'Corneille' (C. Vuylsteke) Krzew rośnie silnie - do 2 m. Liście owalne, zielone, błyszczące. Kwiaty drobne pełne, o jasnoróżowych płatkach z odcieniem białym i ciemnoróżowej rurce korony. Delikatnie pachną. Kwitnie obficie, później niż inne odmiany. Polecana do uprawy.
'Fanny' Krzew zwarty, mocno rozkrzewiony, rośnie silnie, do 2 m wysoki. Liście wąskie, lancetowate, zielone z odcieniem brązowym na brzegach. Kwiaty różowe, drobne, o średnicy 3 cm, z żółtym rysunkiem, pachnące. Zarówno kwiaty, jak i liście pokryte są włoskami z lepkimi gruczołkami. Jedna z ładniejszych odmian - odporna na choroby i obficie kwitnąca.
Azalie z grupy Mollis Pierwsze odmiany wyhodowano w 1870 r., głównie w Belgii i Holandii, krzyżując Rh. molle X Rh. sinense. Odmiany tej grupy charakteryzują się słabszym wzrostem - do wysokości 1,5 m. Kwiaty duże, o intensywnych kolorach, zebrane w kwiatostany po 7-15 sztuk, bez zapachu. Podczas bardzo surowych zim mogą przemarzać pąki kwiatowe. Odmiany są odporne na choroby.
odmiany:
'Dr M. Oosthoek' (P. J. C. Oosthoek i Spotka 1920) Krzew o silnym wzroście, wysokości do 2 m, dobrze rozkrzewiony, luźny. Liście zielone, od spodu zielonoszare, szorstkie, lekko owłosione. Kwiaty duże, o średnicy 5 cm, łososiowoczerwone. Odmiana średniowczesna, obficie kwitnie.
'Kostera Brilliant Red' (M. Koster i Synowie 1918) Krzew o silnym wzroście, wysokości 1,5-2 m, luźny. Liście jasnozielone. Kwiaty duże, o średnicy 5 cm, szkarłatnopłomienne z ciemniejszym rysunkiem. Bardzo ozdobna, jedna z ładniejszych i wcześnie kwitnących odmian.
'Saturnus' Krzew rośnie do wysokości 2 m, luźny. Liście jasnozielone, od spodu szarozielone. Kwiaty pomarańczowoczerwone. Odmiana bardzo atrakcyjna ze względu na wczesne kwitnienie.
Azalie z grupy Rustica Flore Pleno Wprowadzone do uprawy około 1890 r. w Belgii. Powstały w wyniku krzyżowania azalii gandawskich o pełnych kwiatach z azalią japońską. Są to krzewy niskie lub średniowysokie, o charakterystycznym silnym wzroście i zwartym pokroju. Kwiaty pełne, zebrane po 15-20 sztuk w kwiatostanie. Odmiany odporne na mróz i choroby.
ODMIANY:
'Norma' (C. Vuylsteke 1888) Krzew zwarty, średniowysoki (do 1,5 m), silnie rośnie. Liście owalne, gładkie, zielone, błyszczące. Kwiaty pełne, różowopomarańczowe. Niektóre kwiaty mają przewagę koloru żółtego, a przekwitając stają się jasnopomarańczowe. Odmiana bardzo dekoracyjna.
Azalie z grupy Occidentale Są krzyżówkami azalii z grupy Mollis z /?/;. occidentale. Wyselekcjonowano je w szkółkach Kostera w Holandii i Waterera w Anglii w latach 1895-1900. Krzewy średnio wysokie, o kwiatach w kolorach pastelowych, najczęściej żółtych, pojedynczych. Odporne na choroby.
odmiany: 'Irene Koster' (Koster i Spółka) Krzew zwarty, wysokości do 1-1,5 m, silnie rośnie. Liście podłużnie owalne, błyszczące, gładkie. Kwiaty jasnoróżowe z ciemniejszymi smugami, lekko pachną. W miejscu zacienionym są prawie białe z delikatnym różowym rysunkiem. Kwitnie wcześnie i dość długo. Odmiana zdrowa, odporna na mróz. W surowsze zimy mogą przemarzać pąki kwiatowe.
Azalie z grupy Knap Hill Wyhodowane około 1870 r. w szkółkach Waterera w Knap Hill w Anglii. Gatunkami wyjściowymi były Rh. molle x Rh. calendulaceum, occidentale i arborescens. Krzewy charakteryzują się umiarkowanym wzrostem i obfitym kwitnieniem. Kwiatostany duże, kuliste, w kolorach pastelowych - od srebrzystoróżowego do ciemnoczerwonego. Większość odmian jest odporna na niskie temperatury.
ODMIANY:
'Berryrose' (Rothschild 1934) Krzew średniowysoki (do 1,5 m), szeroki, zwarty. Liście dość duże - około 8 cm długości, szerokie, owalne, gęsto owłosione, zielone z lekkim brązowym przebarwieniem na brzegach. Kwiaty duże, różowe, ze złotożółtą plamką. Odmiana średniopóźna, zdrowa, dość odporna na mróz, bardzo wrażliwa na suszę. Bardzo ozdobna.
'Gibraltar' (Rothschild 1947) Krzew średniowysoki (do 1,5 m), zwarty; rośnie słabo. Liście dość sztywne, zielone, od spodu białozielone. Młode liście lekko owłosione, co jest charakterystyczne dla tej odmiany. Kwiaty pomarańczowoczerwone, duże, o płatkach karbowanych. Odmiana bardzo ładna, średniowczesna, odporna na choroby.
'Glowing Embers' (Rothschild 1958) Krzew średniowysoki (od 1,5 do 2 m), szeroki, zwarty; silnie rośnie. Liście duże, zielone z charakterystycznym brązowym przebarwieniem, lekko owłosione. Kwiaty duże, łososio-wopomarańczowe, zebrane w duże kwiatostany, w pąku ciemnoczerwone. Rozwijają się późno, krótko przed rozwojem liści, a pełnia kwitnienia przypada na okres, gdy pędy są już ulistnione. Odmiana bardzo odporna na choroby i mróz, obficie kwitnie. Szczególnie polecana do nasadzeń w parkach.
'Golden Eagle' (Knap Hill 1949) Krzew wysoki (2-2,5 m), luźny, dobrze rozkrzewiony; silnie rośnie. Liście zielone, lekko owłosione. Kwiaty duże, pomarańczowożółte, bardzo podobne do 'Glowing Embers', ale kwitną wcześniej. Odmiana odporna na choroby.
'Persil' (Knap Hill Nurs., W. C. Slocock, Woking) Krzew średniowysoki (1-1,5 m), luźny w pokroju; rośnie słabo. Liście zielone, spodem bia-łozielone. Kwiaty duże, białe, z charakterystyczną żółtą plamką. Odmiana bardzo ładna, ale niezbyt obficie kwitnie. Odporna na choroby.
'Toucan' (Knap Hill Nurs. 1941) Krzew o pędach prostych, wysokości do 2,5 m, dobrze rozkrzewiony, luźny; rośnie silnie. Liście zielone, lekko owłosione. Kwiaty jasnokremowe ze złotożółtą plamką, duże, pachnące. Odporny na choroby. /